“Het levensverhaal is voor mij het leukst”

© Beatrijs van Westerop 1993

Eén van de boeiendste spreeksters op het congres ‘Talent for the Future’ was Felice Kaufmann, een vooraanstaand onderwijspsychologe uit New Orleans. Ze staat bekend om haar ‘stories’: persoonlijke verhalen over hoogbegaafde mensen en hun levensloop. Zij meent dat je niet naar één aspect van de persoonlijkheid moet kijken, maar naar de keuzes die mensen in hun leven maken.
Het publiek, gelokt met de titel: 'What gifted adults can teach us about gifted children', hing aan haar lippen. Ze vertelde over haar onderzoek naar de levens van 550 oud-leerlingen van de Presidential School voor begaafde leer-lingen te Washington, die ze 20 jaar na hun eindexamen wist te achterhalen. Van die 550 vond ze er 325 bereid om een vragenformulier in te vullen en een interview toe te staan.

Felice Kaufmann begon met een verhaal over een wereld-beroemd natuurkundige die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkeling van kernenergie. Zo rond zijn veertigste veranderde hij radicaal van koers en werd een prominent lid van de anti-kernenergiebeweging.
Hoe was dat mogelijk? De man was als leerling voortdurend aangemoedigd door beloningen in de vorm van prijzen en hoge cijfers. Daardoor was hij verblind geraakt en zelfs afhankelijk geworden van deze vorm van erkenning. Door op het wetenschappelijke spoor te blijven verzekerde hij zich van dit soort bevestiging. Pas rond zijn veertigste bedacht hij dat hij met iets bezig was waar hij helemaal niet achter stond. Als je in zijn biografie kijkt, zie je dat hij als kind al natuurliefhebber was. "Hij heeft uiteindelijk gekozen voor zijn hart, en niet voor zijn hoofd", stelde Felice vast.

Een ander voorbeeld was dat van een vrouw die als meisje uitblonk in sociale vaardigheden. Ze was het soort meisje dat altijd als klassevertegenwoordigster wordt gekozen, dat je naar het buitenland kunt sturen. Ook zij ging verder in de richting waarin ze was gestimuleerd en belandde in de politiek, waarin ze uitmuntte. Rond haar veertigste veranderde ook zij radicaal van koers. Toen Felice Kaufmann haar vroeg om een interview wilde ze niet meewerken. Ze had zich teruggetrokken op een boerderij met zes koeien en zei tegen iedereen die het wilde horen dat ze het gezelschap van die koeien prefereerde boven dat van alle mensen die ze in haar leven had ontmoet. “Ik denk dat deze vrouw erg bezeerd is in haar leven”, merkte Felice op. "Ik was natuurlijk wel teleurgesteld, want ik wil graag succesverhalen van vrouwen."
Gelukkig is Felice een groot liefhebber van yoghurt. Op een dag kwam ze bij een zuivelhandel en ontdekte daar heerlijke yoghurt. De verkoper zei: “Kent u die dan niet? Dat is de beste yoghurt op de markt!” Toen ze de verpakking las begon er iets te dagen. Enige naspeuring bevestigde haar vermoeden: de boerderij met zes koeien was uitgegroeid tot een reusachtig concern dat topkwaliteit leverde. “De vrouw heeft uiteindelijk voor zichzelf gekozen, voor wat zij wil en om dat in haar eigen stijl te doen. Met succes!”

Felice Kaufmann wilde hiermee benadrukken dat je kinderen van jongsaf moet leren dat de school wel belangrijk is, maar niet zaligmakend. Er is ook nog leven buiten de school en ook dat is belangrijk. In de VS. is het beloningssysteem veel uitgebreider dan hier. Toch zie je ook in Nederland vaak dat mensen terechtkomen in een vakgebied waarin ze goed zijn, in plaats van dat te doen wat hun belangstelling heeft. Want dat loopt niet altijd gelijk op. Felice pleit ervoor goed te luisteren naar je hart, meer dan naar wat anderen vinden dat je moet doen. Voor hoogbegaafde mensen misschien een herkenningspunt, voor ouders een andere invalshoek om te kijken naar de keuzes die je je eigen kind helpt maken.

“Wat je kinderen eigenlijk moet leren is verliefd te worden. Maar dan bedoel ik verliefd op een onderwerp. Laat ze zich maar eens helemaal storten op iets dat ze werkelijk interessant vinden en dat gaan uitdiepen. Daarmee leren ze de vele aspecten kennen die aan een onderwerp kleven en ze herkennen die aspecten weer in andere onderwerpen waarmee ze in aanraking komen. Een dergelijke duik in het diepe is voor alle hoogbegaafden, maar zeker voor kinderen, heel bevredigend.”

Het levensverhaal van anderen kan een stimulans zijn om zo'n duik in het diepe te wagen: “Confronteer hoogbegaafden met een rolmodel, maar niet in de vorm van de biografieën die je normaalgesproken leest. Daarin staat hoe mensen op haast wonderbaarlijke wijze hun ontdekkingen doen. De missers en de fouten, de problemen, de stagnaties en teleurstellingen zie je daarin niet terug, terwijl die net zo goed tot de realiteit behoren.” Je bereikt alleen iets wanneer je je er echt voor honderd procent voor inzet en er heel hard aan werkt. Dingen gaan niet vanzelf, hoe slim je ook bent. Dus hoogbegaafd zijn en toch niet op de ranglijst voor topfiguren staan zegt eerder iets over de keuzes die je maakt in je leven dan over je intelligentie.

Vorige Inhoudsopgave Volgende